Hoge werkdruk in het onderwijs ervaart vrijwel elke leraar. Naast de klassikale lesverzorging ben je als leraar immers ook verantwoordelijk voor overige lesgebonden taken. Dan hebben we het nog niet eens over de (extra) individuele aandacht per leerling. Maar waarom is het zo lastig om alle ballen in de lucht te houden?
Als leraar wil je het beste voor je leerlingen. Je verzorgt de klassikale lessen, houdt de administratie bij en geeft extra aandacht aan zij die het nodig hebben. Maar omdat het werk niet afkomt in de uren die je hebt, neem je het maar mee naar huis om in de avonduren nog even door te gaan.
Dit houd je even vol. Maar zodra de werkdruk verder oploopt, resulteert het in geestelijke inspanning, gevolgd door stress en zelfs beginnende lichamelijke klachten.
Wat wordt er onder werkdruk verstaan?
Men spreekt van werkdruk bij een verstoorde balans tussen de taakeisen en de regelmogelijkheden. Dit wil zeggen dat je niet de mogelijkheden hebt om de taken van jouw werk goed uit te voeren.
In dit blog komen de volgende onderwerpen aan bod:
- Waardoor de hoge werkdruk wordt veroorzaakt
- Hoe je de werkdruk direct herkent
- Wat de gevolgen zijn van de hoge werkdruk
- De mogelijkheden om het te verlagen
- De inzet van de juiste digitale middelen
Door gebruik te maken van een (goede) digitale leeromgeving, kunnen leraren zich bezighouden met wat zij écht leuk vinden: lesgeven. Benieuwd hoe zo'n digitale leeromgeving eruit ziet en wat de voordelen hiervan zijn? Lees dan verder of probeer het alvast gratis uit bij HCS!
Waardoor wordt de hoge werkdruk in het onderwijs veroorzaakt?
Onderwijs loopt vast op de manier waarop het wordt georganiseerd. Hiervan is de bijkomende administratie een belangrijke oorzaak van de ervaren werkdruk, blijkt uit onderzoek van DUO.
Leraren besteden wekelijks zo’n 6 uur aan administratie. Van de ondervraagden vindt driekwart dat deze administratieve taken (te) veel tijd kosten, waardoor het ten koste gaat van andere activiteiten. Zo geeft 78% aan onvoldoende tijd te hebben voor extra aandacht aan leerlingen en kan 37% het werk thuis niet van zich afzetten.
Daarnaast ontbreken er vaak de (juiste) digitale middelen om zo goed mogelijk om te gaan met de verschillen tussen leerlingen in de beschikbare tijd.
Momenteel lossen de meeste leraren de problemen op door:
- meer uren te werken, die vooral thuis worden gemaakt;
- en (noodgedwongen) minder tijd te besteden aan lesgevende taken, zoals het voorbereiden van lessen, het nakijkwerk en het geven van extra aandacht aan leerlingen.
Hoe herken je te hoge werkdruk?
De werkdruk verhoogt wanneer je het gevoel hebt dat je het werk niet goed uit kunt voeren. Bijvoorbeeld doordat je de controle geleidelijk verliest over de hoeveelheid taken, geen ondersteuning krijgt van collega’s of de (digitale) middelen en/of vaardigheden mist.
Maar bovenstaande heb je zelf misschien niet eens of te laat in de gaten. Daarom is het van belang om tijdig de signalen te herkennen.
Stel jezelf daarom de volgende vragen:
- Ga ik ’s ochtends voldoende uitgerust naar mijn werk?
- Is mijn takenpakket helder?
- Weet ik wat mijn verantwoordelijkheden zijn en wat mijn collega’s oppakken?
- Kan ik de hoeveelheid werk verwerken in de daarvoor aangewezen tijd?
- Weet ik wat de verwachtingen zijn over de resultaten van mijn werkzaamheden?
Heb je bovenstaande vragen met ‘nee’ beantwoord? Dan is het tijd om een gesprek aan te knopen met je werkgever. Een hoge werkdruk – die (te) lang aanhoudt – brengt mogelijk negatieve stress met zich mee.
De gevolgen van stress bij leraren door de hoge werkdruk
Volgens Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) geef je door negatieve stress op een andere manier les. Je raakt emotioneel uitgeput en staat minder zeker voor de klas. Hierdoor voer je je taken minder goed uit, kun je de klas moeizamer managen en heb je minder effectieve interacties met de leerlingen.
Bovendien heeft stress invloed op de sfeer in de klas. Zo verslechteren de relaties met leerlingen en neemt het vermogen af om zorgleerlingen extra steun te bieden. Hierdoor neemt de kans toe op conflicten in het klaslokaal en probleemgedrag bij leerlingen.
De werkdruk in het onderwijs heeft overigens niet alleen invloed op het plezier in en kwaliteit van het werk. Het heeft ook invloed op je privéleven. Als je langdurige negatieve stress ervaart, kun je er ziek van worden (burn-out). Dit wordt bevestigd in het onderzoek van DUO: 29% van de ondervraagde leraren gaf aan gezondheidsklachten te ervaren.
Mogelijkheden om de werkdruk bij leraren te verlagen
Om de werkdruk bij leraren te verlagen, zijn duidelijke planningen en structuren nodig. Leraren willen beter prioriteiten stellen, duidelijke afspraken maken en efficiënter omgaan met tijd. Ze geven aan dat ze minder én efficiënter willen vergaderen. Ook is een goede samenwerking essentieel, waarbij functionele en sociale steun van collega’s en leidinggevenden hoog in het vaandel staat.
Om tegemoet te komen in de behoeften van leraren is de overheid in 2018 tot een akkoord gekomen om de werkdruk terug te dringen. Hierbij is €430 miljoen voor scholen beschikbaar gesteld. Dit geld is bedoeld om maatregelen te nemen tegen de te hoge werkdruk.
Maar welke maatregelen kun je zelf nemen om de werkdruk binnen het onderwijs te verminderen?
Tips voor docenten om de werkdruk te verlagen
Om de werkdruk écht te verminderen, dien je meer controle te krijgen over je werk. Met onderstaande tips zet je zelf de eerste stappen om de situatie te verbeteren:
1. Zorg voor een goede focus
Houd je 10 ballen in de lucht maar wordt geen enkele taak afgerond? Dan is het tijd om focus aan te brengen in je werk.
Maak elke ochtend een werklijst waarbij de meest belangrijke taken bovenaan staan. En begin niet aan een nieuwe taak, voor er een is afgerond.
Word je regelmatig gestoord door collega’s? Vraag hen om hun vragen te verzamelen en deze op één moment te stellen. Tenzij het dringend is en écht niet kan wachten, natuurlijk. Wil je absoluut niet gestoord worden? Zoek dan een plek op waar je zonder afleidingen een taak kunt afronden.
2. Bewaak je tijd!
Verlies je weleens de tijd in je werk en kom je daardoor uren tekort? Start dan met het stellen én bewaken van tijdslimieten. Bijvoorbeeld hoe lang een oudergesprek mag duren of hoe lang je aan de lesvoorbereiding mag werken.
Tip! Geef van tevoren aan dat een oudergesprek maximaal 20 minuten duurt. Op die manier voorkom je scheve gezichten en weet iedereen waar hij/zij aan toe is.
3. Maak goede werkafspraken
Ervaar je veel stress door je baan? Maak jouw werkdruk zichtbaar en bespreekbaar met het schoolbestuur. Niet alleen maak je inzichtelijk wat er van je wordt verwacht, maar je kunt ook werkafspraken maken die aansluiten op jouw wensen en behoefte(n).
4. Gebruik de juiste digitale middelen
Digitale middelen vormen een van de belangrijkste oplossingen.
Met de juiste software kun je de ontwikkelingen van je leerlingen eenvoudig (en overzichtelijk) volgen, zien hoe de leerlingen presteren en ook waar zij extra hulp of uitdagingen nodig hebben en ICT systemen op elkaar aan laten sluiten om administratiewerk te verminderen.
Doordat de software alle voortgang registreert, hou jij meer tijd over voor jouw leerlingen. Je hebt weer tijd om lessen op maat te maken en een-op-een begeleiding te geven.
Maar ook met de juiste hardware wordt het lesgeven zelf een stuk aantrekkelijker. Met touchscreens in het klaslokaal creëer je een innovatieve en educatieve omgeving die niet alleen leerzaam, maar ook leuk is!
Enkele voorbeelden van digitale middelen in het onderwijs zijn:
ICT producten zoals touchscreens
Met touchscreens – ofwel smartboards – geef je digitaal les. Je laat leerlingen alvast kennismaken met digitale middelen (die zij zelf in de toekomst ook gaan gebruiken) én creëert een optimale didactiek tijdens jouw lessen. Zo wordt de les een stuk interactiever en interessanter voor leerlingen en docenten.
Software voor het werken in de Cloud
Met het COOL-portaal van Cloudwise werk je in de Cloud waarbij je geen externe server nodig hebt en altijd toegang hebt tot documenten. Daarnaast realiseert COOL snelle koppelingen met leerling administratie systemen (LAS) als ParnasSys. Het portaal biedt altijd en overal toegang tot het lesmateriaal van alle uitgeverijen middels Single Sign On koppelingen en bevat een live meekijkfunctie voor docenten.
Door de koppeling met Google-Classroom kun je eenvoudig opdrachten online klaarzetten. Binnen Classroom is het zelfs mogelijk om opdrachten automatisch na te laten kijken, zodat je dat niet zelf hoeft te doen.
Software met lesmateriaal, waarbij je direct inzicht hebt in de voortgang van leerlingen
Het softwarepakket Gynzy (partner van Cloudwise) biedt lesmateriaal met opgaven voor elk leerjaar. De leerlingen werken op hun eigen (persoonlijke) niveau en krijgen direct feedback zodat zij hun fouten kunnen verbeteren. Daarnaast heb je als leerkracht inzicht in de antwoorden en zie je hoe elke leerling ervoor staat. Dat betekent geen nakijkwerk!
Software voor conference videocalls
Met het softwarepakket Starleaf kun je vergaderen of samenwerken op afstand. Starleaf heeft ook een sterke verbinding met apps zoals Microsoft Teams.
Is een kind langdurig ziek of zit hij/zij enige tijd thuis? Dan is het mogelijk om via de software toch deel te nemen aan lessen vanaf een andere locatie.
Online bestanden delen met Office365
Een op maat gemaakte SharePoint-omgeving verlaagt de werkdruk. Dankzij Microsoft 365 werk je samen met collega's én leerlingen, deel je online al je bestanden en kun je met meerdere gebruikers deze bestanden bewerken, zonder afhankelijkheid van device of locatie.
Wil je weten hoe je Cloudwise Cool de werkdruk binnen het onderwijs vermindert? Vraag dan vrijblijvend een demo aan bij HCS.
